Średnia krajowa. Jak się ją liczy? Dlaczego jest tak wysoka?

4622 zł brutto – jak podaje Główny Urząd Statystyczny, tyle właśnie wynosi średnia krajowa płaca w Polsce. Co prawda tak szybkiego wzrostu przeciętnej pensji nie obserwowano w naszym kraju od dawna, niemniej jednak jej uśrednione kwoty każdego roku prezentują się podejrzanie dobrze. Każdy, kto dobrze zna polskie realia zarobkowe z pewnością zastanawia się, skąd biorą się te liczby. Kwestię tę postaramy się wyjaśnić w niniejszym artykule. Zapraszamy!

Jak liczy się średnią krajową?

Co bardzo ważne, GUS nie zbiera danych ze wszystkich przedsiębiorstw. Bierze on pod uwagę jedynie firmy zatrudniające więcej niż 9 osób. Naturalną koleją rzeczy, kilka tysięcy przedsiębiorstw, które zatrudniają mniej niż 10 osób, nie jest branych pod uwagę. Jak wpływa to na wiarygodność wyników? Nie nam oceniać.

Co warte uwagi, GUS nie zbiera informacji na temat płac z rolnictwa indywidualnego oraz organizacji społecznych i politycznych. Gdy podsumujemy wszystkie źródła, z których korzystają analitycy, okazuje się, iż badają oni zaledwie 40% przedsiębiorstw.

Kolejnym czynnikiem, który bez wątpienia zawyża statystyki, jest typ umów brany pod uwagę przez Główny Urząd Statystyczny. Otóż do wyliczenia średniej krajowej używa się tylko danych pochodzących z umów o pracę. Jak powszechnie wiadomo, wielu pracodawców unika ich jak ognia, jako że wiązałoby się to z większymi kosztami utrzymania pracownika, a często także z większą płacą. Tym oto sposobem pensje ponad 20% osób zatrudnionych w Polsce nie są wliczane do średniej.

Warto pamiętać, iż statystyki podawane przez GUS biorą pod uwagę nie tylko podstawową wartość pensji, lecz także wszelkie bonusy, które doliczane są do niej raz na jakiś czas przez pracodawców.

Sposób obliczania średniej ma znaczenie

Średnia arytmetyczna nie zawsze oddaje stan faktyczny w sposób wiarygodny. Jak to możliwe? Posłużmy się prosty przykładem. Wyobraźmy sobie czteroosobową rodzinę, w której każdy pracuje. Pensje poszczególnych osób wynoszą 2000 zł, 2200 zł, 2800 zł i 10 000 zł. Ile wynosi średnia arytmetyczna zarobków tej rodziny? 4250 zł. Czy liczba ta oddaje w sposób wiarygodny status finansowy przeciętnego członka wspomnianej rodziny? Oczywiście, że nie. Sprawa ma się podobnie w przypadku danych podanych przez GUS dotyczących zarobków w Polsce.

Czy istnieją sposoby na otrzymanie bardziej wiarygodnego uśrednienia naszych zarobków. Oczywiście. Najlepszym z nich jest tak zwana mediana, która pozawala na wskazanie miarodajnej kwoty. Jak ją obliczyć?

Posłużmy się ponownie przykładem rodziny, której członkowie zarabiają kolejno 2000 zł, 2200 zł, 2800 zł oraz 10 000 zł. Ile wynosi mediana? W przypadku nieparzystej ilości wartości, wystarczy wybrać tę środkową. Byłaby ona równa medianie. Tutaj mamy jednak cztery wartości, w związku z czym należy obliczyć średnią arytmetyczną z dwóch kwot środkowych. Mediana w tym przypadku wynosi więc 2200 zł + 2800 zł podzielone przez dwa, to jest 2 500 zł. Wartość ta oddaje średnie zarobki omawianej rodziny znacznie trafniej, nieprawdaż?

Naturalnym zdaje się zatem pytanie: Ile wynosi mediana zarobków w naszym kraju? Czy GUS podaje takie informacje do wiadomości publicznej? Oczywiście, że tak. Według Głównego Urzędu Statystycznego mediana polskich zarobków wynosi 3510,67 zł brutto. Wciąż nie jest to mało, niemniej jednak kwota ta trafniej oddaje wysokość przeciętnych zarobków w naszym kraju.

Zarobki a wiek

GUS analizuje także wysokość zarobków w konkretnych przedziałach wiekowych. Takim oto sposobem dowiadujemy się, iż najwięcej zarabiają mężczyźni z przedziału wiekowego 36-54 lat, posiadający wykształcenie wyższe. Ich średnia pensja wynosi ponad 5000 zł brutto. Najmniej według danych statystycznych zarabiają kobiety z przedziału wiekowego od 18 do 35 lat, nieposiadające wykształcenia wyższego. Przedstawicielki płci pięknej z największymi pensjami możemy natomiast znaleźć w grupie wiekowej 36-54 lat, przy czym są to oczywiście osoby posiadające wyższe wykształcenie. Ich średnie zarobki oscylują na poziomie nieco niższym niż 4000 zł brutto.

Mamy nadzieję, że obliczenia i przykłady z niniejszego wpisu pomogły Ci lepiej zrozumieć kwestię tworzenia statystyk zarobkowych w naszym kraju. Czy chciałbyś znaleźć więcej praktycznych informacji na temat finansów osobistych oraz aktualnej sytuacji ekonomicznej w Polsce? Zapraszamy do pozostałych artykułów dostępnych na naszym blogu!